U borbi protiv COVID-19

Na početnu inicijativu i uz koordinaciju Naučno-tehnološkog parka, Elektrotehnički fakultet Univerziteta Crne Gore i Inovaciono-preduzetnički centar Tehnopolis iz Nikšića, uz punu podršku Ministarstva nauke Crne Gore krenili su u kreiranje šire koalicije za 3D štampu u Crnoj Gori. Naime, mnoge druge kolege iz Crne Gore su sličnim stopama krenule u 3D štampu prije svega zaštitinih vizira za zdravstvene radnike i već isporučile određene količine. Pregovaramo sa brojnim kompanijama i institucijama kako bi 3D printing industrija u Crnoj Gori udružila svoje napore i pomogla zdravstvenom sistemu u borbi koju vodi. Svoje 3D štampače na raspolaganje su nam stavili – Mašinski fakultet Univerziteta Crne Gore, Hiron Creative Lab, Arhitektonika, Drone Studio, Vakom, 3D Print Montenegro kao i 3D Fabrika sa koijma smo formirali 3D klaster koji će bez ikakve nadoknade proizvoditi ova zaštitna sredstva u narednim danima, dok god to bude bilo potrebno. Glavni grad Podgorica je takođe svoje resurse 3D štampe stavio u fuknciju podrške zdravstvenom sistemu kroz rad u centru kompetencija, i već su dali značajan doprinos. Pored navedenih institucija i kompanija veoma značajan klaster su kreirale naše kolege koji čine 3D Soba i Open Box Studio, Univerzitet Donja Gorica, Mtel Digitalna Fabrika, osnovne škole ‘Sutjeska’, ‘Štampar Makarije’ i ‘Oktoih’, Biblioteka za slijepe Crne Gore, firma Mašinski Centar – Remid Vis d.o.o.

U narednom periodu ćemo udružiti snage i zajednički raditi na proizvodnji zaštitnih vizira i opreme u saradnji sa Nacionalnim koordinacionim tijelom i Institutom za javno zdravlje.

Osim komponenti koje trenutno štampamo, kontinuirano radimo na pronalaženju novih 3D modela koji bi u većem stepenu odgovorili potrebama zdravstvenog sistema. Iz tog razloga iskoristili smo svoje međunarodne kontakte i stupili u komunikaciju sa našim partnerima iz nekoliko država kako bismo udruženim naporima pomoću 3D štampača pronalazili rješenja za kompleksnije probleme.

U kontaktu sa partnerima iz Češke dobili smo modele za štampanje zaštitnih maski koje su dobile i sertifikate i ateste od strane češkog zdravstvenog sistema. Modele nam je preko Ambasade ustupio češki tehnički fakultet koji je naporno radio na razvijanju modela za štampanje maske koja bi u ovoj situaciji bila od pomoći, prije svega zdravstvenim radnicima. Takođe, partner NTP-a, naučno istraživački institut Leitat iz Barselone uz podršku kompanija Airbus, Seat i HP su dizajnirali medicinski potvrđen terenski respirator koji se pravi uz pomoć 3D štampača. Ovaj respirator je u Španiji dobio potvrdu zdravstvenog sistema i trenutno se nalazi u upotrebi. Ukoliko naši kapaciteti budu mogli da podrže štampanje jednog uzorka ovakvog respiratora, krenuli bismo u njegovo štampanje. Nakon provjere njegove funkcionalnosti on bi mogao biti od velike pomoći našem zdravstvenom sistemu. Želimo pomenuti saradnju sa organizacijom “Vizionari Srbije” koji će nam takođe ustipiti jedan dio materijala i već odštampanih modela ramova za vizire.

U narednom periodu ćemo iskoristiti i druge načine proizvodnje vizira osim 3D štampe kao što je proizvodnja od rezanog klirita ili brizganja plastike koji nam mogu pomoći da za što kraće vrijeme proizvedemo značajnije količine ovih proizvoda.

Imajući u vidu veliki obim posla sa kojim se suočavaju zdravstvene institucije Crne Gore u ovom periodu, svjesni smo nedostatka vremena u kojem bi se oni mogli posvetiti dezinfekciji dostavljenih predmeta, pa smo došli na ideju da samu dezinfekciju i pakovanje predmeta obavljamo mi u laboratoriji IPC Tehnopolis. Ovim postupkom značajno skraćujemo vrijeme koje je ustanovi potrebno da bi pripremila predmete za njihovu upotrebu, jer ih dobijaju već pripremljene. Riječ je o specifičnom postupku dezinfekcije zaštitne medicinske opreme i daljeg transporta koji se odvija na sljedeći način:

• svi djelovi zaštitne medicinske opreme se tretiraju 70-o procentnim alkoholom i dostavljaju se u laboratorijske prostorije;
• prostorija u kojoj se odvija proces sklapanja i pakovanja, kao i radne površine na kojima se nalaze materijali su prethodno dezinfikovane uključivanjem UV lampe i brisanjem radnih površina sredstvom za dezinfekciju. U toj prostoriji se vrši svaka dalja radnja vezano za ovaj proces pod kontrolisanim uslovima;
• osoba koja sklapa i pakuje sve djelove zaštitne opreme za medicinske radnike nosi radnu zaštitnu opremu: rukavice, masku, kapu i mantil;
• kada se oprema sklopi, ona se pakuje u vakum kesu ili običnu kesu u zavisnosti od resursa;
• zatim se spakovana oprema djelimično izvakumira, a u slučaju da se pakuje u običnim kesama, ona se vari;
• spakovana oprema se opet na kraju izlaže UV zracima, nakon čega se pakuje u pakete i transportuje.

Ovo su samo neki primjeri kako nauka i inovacije mogu biti u službi javnog zdravlja i društva uopšte. Napori koje ulaže Ministarstvo nauke kroz finansiranje različitih inovativnih i razvojnih projekata u Crnoj Gori umnogome doprinose sposobnosti zajednice da se izbori ne samo sa vanrednim situacijama već i sa izazovima modernog društva u cjelini.  Iz tog razloga u budućnosti bi sve veću pažnju trebalo usmjeravati ka ovim segmentima razvoja baziranog na inovacijama i najnovijim tehnologijama koji su potpora našem društvu u raznim oblastima. Nauka i tehnologija u brojnim sferama pokazuju da postaju dostupne za sve veći broj ljudi. Upravo je situacija sa COVID-19 virusom pokazala buđenje i proaktivno djelovanje ne samo institutcija sistema, već i brojnih malih i srednjih kompanija, individualaca i svih ostalih koji su dali konkretan doprinos kako bi pomogli sa deficitarnim modelima medicinske opreme.