World Bank Blogs

Crna Gora je 17. marta postala posljednja evropska zemlja koja je zabilježila pozitivan test COVID-19. Od tada je virus identifikovan kod 201 og. pacijenta (od 4. aprila), što je rezultiralo sa dva smrtna slučaja. Preko 6.000 građana je u izolaciji. Kao i mnoge zemlje u razvoju, Crna Gora se suočava sa velikim izazovima kako bi odgovorila brzo i efikasno na rastuću pandemiju izazvanu Corona virusom, uključujući i dobijanje pristupa neophodnoj dijagnostičkoj opremi i ekspertizi. Ali ima i dobrih vijesti.

Na Institutu za javno zdravlje (IJZCG) u Podgorici, glavnom gradu, ljekari sprovode veoma osjetljive testove kako bi otkrili prisustvo koronavirusa tamo gdje se sumnja kod pacijenata. Kao i mnoge kolege širom svijeta, oni se oslanjaju na visoko specijalizovanu opremu, RT-PCR – mašinu za povratnu transkripciju u realnom vremenu – polimeraznu lančanu reakciju, koja je najpouzdanija metoda detekcije virusa dostupnih prema Međunarodnoj agenciji za atomsku energiju (MAAE). Institut je nabavio mašinu 2015. godine, uz podršku projekta visokog obrazovanja i istraživanja za inovacije i konkurentnost (HERIC), koji je finansirala Svjetska banka, a čiji je fokus bio na jačanju visokog obrazovanja i istraživanja na univerzitetima u Crnoj Gori. Ta investicija se isplaćuje upravo sada, u momentu kada državi najviše treba sofisticirana tehnologija.

U okviru projekta dr Igor Pajović sa Univerziteta Crne Gore donio je RT-PCR mašinu Institutu i pružio obuku njegovog osoblja. Dr Pajović kaže da “Sada sa izbijanjem COVID-19 Institut može da koristi ovaj osjetljivi test za brzo i efikasno otkrivanje zaraženih pacijenata i za razvoj odgovarajućih mjera za borbu protiv pandemije COVID-19.“

Još jedan univerzitet u glavnom gradu, Univerzitet Donja Gorica (UDG), dobio je dragocjenu opremu i znanje u sklopu projekta HERIC. ProDe laboratorija u UDG sada posjeduje najsavremeniju opremu za 3D štampanje, skeniranje i modeliranje, kao i za mehaničko ispitivanje i materijale. Ova tehnologija se danas uveliko koristi za proizvodnju zaštitnih vizira koji pružaju efikasan štit za medicinsko osoblje koje liječi pacijente COVID-19 širom zemlje.

Kroz projekat HERIC, Vlada pokazuje svoju posvećenost jačanju kvaliteta i relevantnosti visokog obrazovanja i istraživanja. Ministarstvo obrazovanja se fokusiralo na reformu sistema finansiranja i osiguranja kvaliteta visokog obrazovanja u zemlji, dok je Ministarstvo nauke radilo na jačanju kapaciteta za inovacije, istraživanje i razvoj. Sve ove mjere su od vitalnog značaja za ekonomski razvoj zemlje i stvaranje novih radnih mesta. Osim što je stvorio snažnije okruženje za akademsku i naučnu zajednicu, projekat je takođe pomogao u pristupu najsavremenijoj obuci za mlade istraživače u zemlji. Ta investicija danas donosi rezultate, u brzom raspoređivanju lokalnih naučnika i tehnologije u borbi protiv COVID-19.

Ministarka nauke dr Sanja Damjanović napominje: „Dva od osam akademskih centara finansiranih od strane projekta HERIC sada direktno doprinose borbi protiv COVID-19 u Crnoj Gori.“ Ona dodaje: „Sve ovo je još jedna sjajna lekcija koja ističe važnost ulaganja u nauku i istraživanje.“

Visoko obrazovanje igra ključnu ulogu u podsticanju dugoročnog rasta i u zemljama sa niskim i srednjim prihodima. Visoko kvalifikovana radna snaga preduslov je za sposobnost države da se bori sa složenim izazovima kao što je epidemija koronavirusa.

Autori:

Roberta Malee Bassett – Globalni lider za tercijarno obrazovanje i specijalista za visoko obrazovanje

Danica Ramljak – Viši konsultant za nauku i inovacije

Preuzeto sa WORLD BANK BLOGS